Nowoczesne kotły na paliwa stałe vs kotły pozaklasowe

Trudno porównywać nowoczesne kotły węglowe do tzw. kopciuchów, czyli kotłów pozaklasowych. Zestawienie wypada mniej więcej tak, jak porównanie nowoczesnego samochodu z autem z lat 80. W samochodach mamy obecnie szereg czujników i systemów elektronicznych, które powodują, że jazda jest nie tylko przyjemniejsza, bezpieczniejsza, ale przede wszystkim bardziej ekonomiczna. Podobnie jest z kotłami.

Różnego rodzaju czujniki jak np. czujnik temperatury spalin czy też czujnik temperatury wody w układzie centralnego ogrzewania pozwalają na odpowiednie, automatyczne sterowanie kotłem. Dzięki pomiarom analizowanym przez sterownik kotła ilość paliwa i powietrza podawanych do komory spalania dobierana jest w taki sposób, aby spalanie było efektywne, a emisja jak najniższa.

W kotłach starego typu takie rozwiązania nie były stosowane. Ilość powietrza dostarczanego do komory spalania zależała właściwie wyłącznie od ciągu kominowego i stopnia zakrycia wlotu powietrza do komory spalania i wysokości warstwy paliwa na ruszcie. Ilość paliwa była taka, jaką wrzucił do komory użytkownik, czyli zwykle dobierana była „na oko”. Nic dziwnego, że proces spalania prowadzony w takich warunkach był mało efektywny, a emisja zanieczyszczeń bardzo wysoka.

5 klasa czy EcoDesign?

Kotły węglowe podzielone zostały na klasy. Im wyższa klasa kotła, tym niższe parametry emisyjne. Kotły węglowe 5 klasy muszą spełniać bardzo wysokie standardy dotyczące emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Dla porównania, maksymalne stężenie pyłu, które może powstać podczas spalania węgla w kotle klasy 5, wynosi 40 mg/m3, a w kotle klasy 3 już 125 mg. Jest to 3-krotnie wyższa wartość!

Dla kotłów zgodnych z Dyrektywą EcoDesign dodatkowo uwzględnia się emisję tlenków azotu. Co istotne, kotły EcoDesign muszą spełniać wymagania co do emisji zanieczyszczeń i sprawności nie tylko wtedy, gdy pracują z mocą nominalną, ale także podczas pracy przy niższym obciążeniu (a więc podczas większości czasu ich eksploatacji). Chodzi o to, żeby kocioł był niskoemisyjny nie tylko podczas badań w laboratorium, ale także w rzeczywistych warunkach pracy.

W przypadku starych kotłów, tzw. kotłów pozaklasowych, stężenie zanieczyszczeń w spalinach może być kilkadziesiąt razy większe, niż w nowoczesnych urządzeniach. Dobowa emisja pyłu przy prawidłowej eksploatacji wynosiła około 0,5 kg, a przy źle użytkowanych kotłach mogła dochodzić nawet do 2 kg. Nic dziwnego, że pozaklasowe kotły węglowe to główna przyczyna niskiej emisji nękającej nas każdego roku.

Czy w kotle 5 klasy zużyjemy więcej opału?

W porównaniu do nowoczesnego samochodu, stare auto spali kilka razy więcej paliwa przy znacznie mniejszej mocy silnika. Tak też jest z kotłami. Nowoczesne kotły węglowe charakteryzują się wysoką sprawnością, co oznacza, że duża część energii zawartej w paliwie przekształcana jest na ciepło. Dzięki temu spalimy tego paliwa mniej.

Jak wybrać dobry kocioł? Na co zwracać uwagę? O co powinniśmy pytać?

Przed zakupem sprawdźmy jakość wykonania urządzenia oraz certyfikaty. Często zdarza się, że producenci chwalą się kotłem 5 klasy, ale w rzeczywistości urządzenie nie posiada certyfikatu wydanego przez akredytowane laboratorium badawcze, dlatego przed zakupem kotła należy dokładnie sprawdzić specyfikacje produktu oraz upewnić się, że dany certyfikat został wydany przez laboratorium posiadające akredytację Polskiego Centrum Akredytacji.

Dobór odpowiedniej mocy kotła jest jednym z kluczowych warunków zapewnienia komfortu cieplnego pomieszczeń. Kocioł dobieramy odpowiednio do efektywności energetycznej budynku, jego powierzchni oraz wymaganej temperatury pomieszczeń. Jeżeli kocioł ma zbyt małą moc w stosunku do potrzeb, nie będzie w stanie osiągnąć ustawionej temperatury i pomieszczenia będą niedogrzane. Z kolei przewymiarowanie kotła przekłada się na obniżenie jego sprawności, spalanie większej ilości paliwa oraz potencjalne skrócenie żywotności urządzenia.

Musimy też pamiętać, że optymalna praca kotła jest możliwa wyłącznie wtedy, kiedy urządzenie będzie dobrze dobrane do naszych potrzeb i odpowiednio wyregulowane. Wówczas mniej zanieczyszczeń przedostanie się do środowiska, a koszty paliwa nie będą zawyżone. Dlatego tak ważne jest, aby podczas zakupu kotła węglowego kierować się odpowiednim doborem klasy i mocy kotła. Niestety często zdarza się, że urządzenia grzewcze w naszych domach są przewymiarowane, czyli ich moc jest zbyt duża na nasze potrzeby. Konsekwencją przewymiarowania kotła ponosi jego użytkownik, który spala dużo więcej opału, niż powinien.

Inwestycja to wyłącznie kocioł... Czy na pewno?

Należy pamiętać, że kocioł jest jednym z wielu elementów, które składają się na instalację grzewczą budynku. Fachowy montaż pozwoli inwestorowi poprzez np. głowice termostatyczne lub termostat pokojowy kontrolować temperaturę pomieszczeń. Dodatkowo należy pamiętać o połączeniu kotła z instalacją grzewczą wraz z funkcją ochrony powrotu, co ma duże znaczenie dla żywotności kotła.

Wysokie sprawności nowoczesnych kotłów zostały uzyskane m.in. dzięki obniżeniu temperatury spalin wylotowych. Konsekwencją niższej temperatury spalin jest ryzyko przekraczania tzw. punktu rosy, czego efektem jest wykraplanie wilgoci na ściankach komina i jego postępująca korozja. Dlatego też przed montażem nowoczesnego kotła węglowego należy zweryfikować, czy – podobnie jak kotły gazowe i pelletowe – nie wymaga on montażu wkładu kominowego z materiału odpornego na korozję chemiczną.